Op de uitgelichte foto:
Van links naar rechts: Ardelli, Jankiewicz, Swiderski en Madejczyk, en helemaal rechts Gusowski, voor hun toestel. De twee andere mannen behoorden waarschijnlijk tot het onderhoudspersoneel. (Richard Woolderink)
Vickers Wellington Mk II – 305 (Ziemi Wielkopolskiej) Squadron RAF
In aanloop naar de herdenkingsdag op 20 juni staan we stil bij de vliegtuigen die tijdens de Tweede Wereldoorlog in en rond Raalte zijn neergestort. Vandaag het verhaal van de Vickers Wellington Mk II (registratie Z8339) van het Poolse 305 Squadron van de RAF. Het was het eerste vliegtuig dat crashte in de omgeving van Raalte.
In de vroege ochtend van 20 juni 1942, om 02:32 uur, stortte een Brits militair vliegtuig neer bij de Portlanderdijk in Heeten. Het ging om een Vickers Wellington Mk II (registratienummer Z8339) van het Poolse 305 Squadron van de Royal Air Force (RAF). Het toestel was die nacht om 23:40 uur opgestegen vanaf RAF Lindholme in Engeland, met als doelwit de havenstad Emden in Duitsland.
Op de terugweg werd het vliegtuig onderschept en neergeschoten door een Duitse nachtjager, gevlogen door Oberleutnant Herbert Lütje en Unteroffizier August Bogumil, die vanaf Twente opereerden met een Messerschmitt Bf 110 F-4.
De bemanning:
Vier van de vijf bemanningsleden overleefden de crash niet. Zij vonden hun laatste rustplaats op de Algemene Begraafplaats in Raalte. Eén bemanningslid overleefde de crash en werd krijgsgevangene in Stalag Luft 3.
- Sgt Alojyz Pawel Gusowski (piloot)
- Fg Off Henryk Aleksander Jankiewicz (navigator)
- Sgt Kazimierz Jan Ardelli (marconist)
- Sgt Marian Swiderski (boordschutter)
- Flt Lt Stefan Boleslaw Madejczyk (marconist/boordschutter – krijgsgevangene)
Zij vlogen onder de vlag van de Poolse strijdkrachten in ballingschap, binnen de Britse luchtmacht. Hun inzet voor de vrijheid herdenken wij op 20 juni tijdens de officiële opening van Trails of Hope.
Klik hier voor de uitnodiging en het aanmeldformulier voor de herdenkingsdag
📍 Locatie crash: Portlanderdijk, Heeten
📅 Datum en tijd: 20 juni 1942, 02:32 uur
Een Vickers Wellington, het type toestel waarin de Polen vlogen die bij Raalte verongelukten. (Richard Woolderink)
Bezoek van Stefan Madejczyk aan Raalte
De enige overlevende van deze crash is nog regelmatig teruggekeerd naar Raalte. Ook nabestaanden van de andere bemanningsleden keerden terug naar Raalte. Een fragment uit ‘Raalte in Oorlogstijd ’40-’45’, van Richard Woolderink:
‘Op 17 oktober 1976 bracht Stefan Madecjzyk samen met zijn vrouw, en in gezelschap van de heer en mevrouw Aberson, een bezoek aan RaaIte. Op de Algemene Begraafplaats aan de Westdorplaan legde Stefan vier boeketten witte en rode anjers op de graven van zijn omgekomen vrienden. Een boeket voor Swiderski, Ardelli, Jankiewicz en Gusowski. Staand bij de vier graven, in de hoek van het geallieerde vak met nog 23 andere graven, kwamen alle herinneringen weer naar boven. De vraag of zijn kameraden in het vliegtuig verbrand waren òf dat ze evenveel kansen als hem hadden gehad bleef knagen. Alojzy Gusowski keerde in zijn herinnering terug. Terwijl in 1942 de vijf Polen zaten te wachten op het vertreksein voor die fatale vlucht had Alojzy zijn makkers nog uitgenodigd voor zijn bruiloft, volgend in de week na die 19e juni. Alojzy’s meisje, een Schotse onderwijzeres, zou hem nimmer weerzien. Ook Stefan had een afspraakje lopen zo gauw hij terug was van de vlucht op Emden. Ook dat liep mis. Na het bezoek aan de begraafplaats toog het gezelschap naar Schoonheeten. Na 34 jaar zat Stefan weer aan dezelfde tafel als in 1942. Nu in gezelschap van zijn vrouw, het echtpaar Aberson en Heintje Marsman.’
Enkele foto’s van het bezoek van Stefan Madejczyk
In 1985 kwam na initiatief van Bernard Aa, de enige overlevende Stefan Madejzcyk opnieuw naar Raalte.
De mensen die betrokken waren bij het bezoek van Stefan Madjeczyk aan Schoonheeten in 1985.
Van links naar rechts: Gerrit van de Kolk, Frits Reterink, achter Reterink staat D.G. Schrijver, de heer en mevrouw Aberson, Stefan Madjeczyk, Heintje Marsman, mevrouw Madjeczyk, de heer en mevrouw Rietman en Harm Wolters.
De foto is gemaakt achter het jachthuis, waar Stefan na zijn landing per parachute geholpen werd. (Richard Woolderink)
Het weiland waarin Stefan in 1942 per parachute neerkwam. Gerrit van de Kolk geeft uitleg. (Richard Woolderink)
Foto’s van de graven op de begraafplaats Westdorp, Raalte.
F/Sgt Alojzy Paweł Gusowski (25 januari 1916, Starogard Gdański, Polen – 20 juni 1942, Raalte). Onderscheiden met tweemaal het Kruis van Verdienste en de Medaille Lotnicza. (Eigen foto).
F/O Henryk Aleksander Jankiewicz (15 juli 1915, Nowy Sącz, Polen – 20 juni 1942, Raalte). Onderscheiden met het Kruis van Verdienste en tweemaal de Medaille Lotnicza. (Eigen foto).
Sgt Kazimierz Jan Ardelli (1 maart 1920, Gródek Jagielloński – toenmalig Polen, nu Oekraïne – 19 juni 1942, Raalte). Onderscheiden met het Kruis van Verdienste en de Medaille Lotnicza. (Eigen foto).
Sgt Marian Jan Świderski (10 augustus 1920, Lujeni, Roemenië – 19 juni 1942, Raalte). Onderscheiden met het Kruis van Verdienste en de Medaille Lotnicza. (Eigen foto)
Bronnen:
- Raalte in Oorlogstijd ’40-’45, Richard Woolderink
- Aviation Safety Network
- Krzystek’s List